Ręka jest wysoko wyspecjalizowanym narządem wykonującym bardzo złożone i precyzyjne ruchy. Spastyczność powoduje utratę kontroli nad ręką. Sprawność w kończynie górnej powraca znacznie wolniej niż w kończynie dolnej,
Kości ręki to 27 elementów, z których zbudowana jest nasza dłoń, a w skład dłoni wchodzi nadgarstek, kości śródręcza oraz paliczki, czyli kości palców.
Nadgarstek zbudowany jest z ośmiu małych kosteczek ułożonych, które tworzą ze sobą dwa równoległe szeregi. Od strony zewnętrznej kości są wypukłe, a od strony wewnętrznej wklęsłe. W pierwszym rzędzie, czyli tym bliżej łokcia, wyróżniamy: kość łódeczkowatą, kość księżycowatą, kość trójgraniastą i kość grochowatą, drugi szereg tworzą: kość czworoboczna większa, kość czworoboczna mniejsza, kość główkowata, kość haczykowata.
Śródręcze ręki składa się z pięciu długich kości, które stykają się z kośćmi nadgarstka oraz z przypisanymi im trafnie paliczkami bliższymi, zaś kości palców ręki zbudowane są z mniejszych fragmentów nazywanych paliczkami. Palce od drugiego do piątego posiadają po trzy paliczki: bliższy, środkowych i dalszy, natomiast kciuk nie posiada paliczka środkowego.
W usprawnianiu ruchowym kończyny górnej najtrudniej przywrócić ruchy chwytne i manipulacyjne palców.
Ręka chwytna – zakres czynności ruchowych palców i kciuka pozwala na chwytanie lekkich przedmiotów.
Ręka manipulacyjna- obecne izolowane ruchy palców i opozycja kciuka np. możliwe rozpinanie guzików.
Ocena funkcji ręki jest niezbędna aby dobrze zaplanować i zrealizować rehabilitację.
Testy pozwalają śledzić wyniki poszczególnych etapów usprawniania oraz trafnie ocenić końcowy efekt terapeutyczny. Oprócz testów do oceny wpływu zastosowanej fizjoterapii na poprawę sprawności ręki niedowładnej wykorzystuje się metody subiektywne takie jak: test uścisku, test opozycji, test pięści.
Podstawowe testy:
TEST RĘKI FRENCHAY – ocenia 5 prostych manipulacyjnych czynności– otwieranie słoika, uczesanie się, chwytanie przedmiotów różnej wielkości. Za wykonanie każdej czynności chory otrzymuje 1 pkt.
TEST 9-CIU KOŁKÓW – polega na wkładaniu i wyciąganiu z otworów prostych kołków. Ocenia każdą rękę osobno na podstawie czasu wykonania zadania.
TEST JEBSENA I TAYLORA – ocenia czynności manipulacyjne i chwytne ręki, jednak nieco bardziej złożone np. odwracanie kartek, spożywanie posiłków, rysowanie.
Zakres ruchomości w chwycie cylindrycznym i siłę uścisku ręki można zbadać za pomocą elektronicznego urządzenia do diagnostyki ręki.
SKALA BRUNNSTROM– sześciu punktowa – 1. Brak ruchów. 2. Próba zaciskania ręki w pięść. 3. Zginanie i prostowanie nadgarstka przy zgiętych palcach w pięść, utrzymanie przedmiotów chwytem hakowym. 4. Ruchy obrotowe nadgarstka, zaciskanie palców ręki w pięść i ich prostowanie, zdolność pochwycenia drobnego przedmiotu między kciuk a palec wskazujący, chwyt boczny. 5. Możliwy chwyt opozycyjny, cylindryczny, sferyczny i następnie wyprost palców. 6. Podrzucanie piłeczki, wykonywanie ruchów zapinania i rozpinania guzików